ZNAKOVI DA JE POROĐAJ BLIZU
Nakon 36. nedelje trudnoće uobičajeno je da dođe do povremene pojave kontrakcija, poznatih kao lažne, a stručno nazvanih Brakson Hiksove kontrakcije. One su po svojoj prirodi nepravilne, a za cilj imaju pripremu tela odnosno materice za porođaj. Ove kontrakcije nisu bolne kao prave i intenzitet i učestalost im se ne povećava tokom vremena. Ne mogu se predvideti, ali kako se porođaj približava mogu se javljati češće.
Osim lažnih kontrakcija, jedan od sigurnih znakova da je porođaj blizu jeste spuštanje stomaka. Da se to desilo, prepoznaćete po lakšem disanju i ređoj pojavi gorušice. Jednostavan način da se uverite da se stomak zaista spustio je da stavite četiri prsta ispod grudi. Ukoliko u tom položaju ne dotičete stomak, smatra se da je to dovoljan pokazatelj da je spušten.
POROĐAJ POČINJE
Da porođaj bebe prirodnim putem zaista počinje znaćete prema jednom ili više sledećih pokazatelja:
- Počinju pravilne kontrakcije
- Ispada sluzni čep
- Puca vodenjak
Kontrakcije predstavljaju stezanje i opuštanje mišića materice. Do njih dolazi pod uticajem lučenja hormona poput endorfina, a za cilj imaju istiskiivanje bebe iz materice. Kontrakcije u prvoj fazi porođaja nazivaju se trudovi. Po pravilu, one sa vremenom postaju sve učestalije i bolnije. Pri kraju porođaja, javljaju se kontrakcije koji nazivamo naponi i uz pomoć kojih beba bude rođena.
Sluzni čep je iscedak koji izgleda kao obilniji sekret koji može biti i blago sukrvav, i predstavlja znak da je grlić počeo da se širi i skraćuje.
Pucanje vodenjaka može se desiti pre nego što porođaj počne i krenu kontrakcije, a može i u toku samog porođaja. Vodenjak predstavlja amniotsku tečnost u kojoj je beba boravila tokom trudnoće.
PRVA FAZA POROĐAJA – FAZA DILETACIJE
Diletacija predstavlja omekšavanje, skraćivanje i širenje grlića koji se na kraju porođaja izravnjava sa donjim delom materice. Prva faza porođaja (faza diletacije) traje do kompletne diletacije od 10 cm.
Trajanje porođaja bebe prirodnim putem nije lako predvideti, a zavisi od mnogih faktora kao što su jačine i učestalost kontrakcija, ali i broja prethodnih porođaja.
Ova faza se deli na: ranu, aktivnu i prelaznu fazu.
Rana faza
U ranoj fazi grlić se otvara do 4 cm. Kontrakcije traju 30 – 45 sekundi na razmaku između 5 i 30 minuta. Na početku ove faze kontrakcije su neustaljene, ali vremenom postaju češće i intenzivnije. Trudnica oseća bolove slične menstrualnim – u karlici i donjem delu leđa. Tokom ove faze postoji mogućnost da će vam prsnuti vodenjak.
Ukoliko vam nije prsnuo vodenjak i ne krvarite, ne morate žuriti u porodilište. Pokušajte da se odmorite, opusitite i iskoristite benefite boravka u poznatom okruženju sa bliskim ljudima. Redovno se hidrirajte i jedite blagu hranu.
Rana faza traje najduže – između 8 i 12 sati.
Aktivna faza
Tokom aktivne faze grlić se otvara do 7 cm. Kontrakcije traju duže nego u ranoj fazi (45 – 60 sekundi), a razmak između njih je 3 do 5 minuta.
Aktivna faza traje između 3 do 5 sati i tokom nje biste trebali da odete u porodilište. Za vreme njenog trajanja najvažnije je da ostanete fokusirani i da predišete kontrakciju dok traje. Pravilno disanje u ovoj fazi je od velike pomoći.
Prelazna faza – faza tranzicije
Faza tranzicije nastaje na samom kraju prve faze porođaja, a nakon nje sledi čin rođenja bebe. Mnogim ženama je ova faza najstresnija zbog učestalih (razmak između kontrakcija 30 sekundi do dva minuta) i dugih kontrakcija (60 – 90 sekundi). Srećna okolnost je što ova faza traje kraće od prethodnih – 30 minuta do dva sata. Tokom nje grlić se u potpunosti otvara, a beba se spušta u porođajni kanal.
Fizički pokazatelji da ste u prelaznoj fazi su: podrhtavanje, smenjivanje osećaja toplote i hladnoće, suva usta, štucanje, mučnina, povraćanje i jak pritisak u predelu zadnjice.
Tokom prelazne faze pokušajte da se skoncentrišete na svaku pojedinačnu kontrakciju, a između njih odmorite, ako je moguće. Kada osetite napone odnosno potrebu da gurate, obavestite o tome babicu koja vas porađa.
DRUGA FAZA POROĐAJA
Tokom ove faze, potrebno je da slušate svoje telo i pri svakom naponu se trudite da “gurate” bebu. Veoma je važno da iskoristite svaki napon kako bi se ova faza što brže završila, vaši bolovi prestali, a beba došla u vaše naručje.
Saradnja sa babicama i lekarima u ovoj fazi je najznačajnija. Trudite se da slušate njihove sugestije i svu energiju usmerite ka zajedničkom cilju rođenja bebe.
Ukoliko je potrebno, tokom ove faze lekar ili babica će se odlučiti da naprave epizitomiju – presecanje međice koje olakšava izlazak bebe i sprečava veće spontano cepanje međice.
TREĆA FAZA POROĐAJA
Najkraće traje (10 – 30 minuta) i za većinu žena nije jako neprijatna. U ovoj fazi dolazi do takozvanog “rađanja posteljice”. Babica izvlači posteljicu, koju lekar pregleda da bi utvrdio da li je cela ili ne. To je veoma važno, jer u slučaju da nije, može doći do krvarenja i infekcija tokom oporavka od porođaja. Osim toga, pregledaju se vagina i grlić, i ukoliko ima potrebe ušiva epiziotomija ili rascepi do kojih je došlo tokom porođaja. Pre ušivanja daje se anestezija na mesto šivenja, međutim i pored toga, može se desiti da pojedinim ženama ovaj proces bude bolan i neprijatan.
ČETVRTA FAZA POROĐAJA
Iako ne predstavlja sastavni deo porođaja, ova faza služi tome da se dva sata nakon porođaja prati stanje porodilje i bebe i omogući se njihov kontakt. Nakon nje, mama i bebe idu u svoju sobu na dalji oporavak.
INTERVENCIJE U TOKU PRIRODNOG POROĐAJA
Indukacija
Indukcija porođaja znači veštačko izazivanje kontrakcija lekovima u slučaju da porođaj nije počeo. Ako se kod trudnice javljaju kontrakcije, ali da nisu dovolljno jake da bi se grlić dovoljno otvarao, daju se isti lekovi i tada se ovaj postupak zove stimulacija. U oba slučaja reč je leku oksitocinu koji izaziva kontrakcije materice.
Indikacije za indukciju su: prekoračenje verovatnog termina porođaja za 7 do 14 dana, prsnuće vodenjaka bez bolova i kontrakcija, visok krvni pritisak sa pratećim komplikacijama, sumnja na interuterinu infekciju, ugroženost bebe u materici.
Postoje slučajevi kada primena indukcije ne da željene rezultate, što znači da nema pojave kontrakcija i diletacije. Tada se privremeno odustaje od indukcije, vraćate se na odeljenje ili se porođaj završava sa carskim rezom.
Epidural
Epiduralna analgezija se koristi u toku prirodnog porođaja se ciljem delimičnog ili potpunog ukidanja porođajnih bolova. Primenjuje se dok traje aktivna faza porođaja sa ustaljenim i jakim kontrakcijama. Ova procedura ima svoje prednosti i mane, pa je potrebno pre porođaja o njima razgovarati sa lekarom ili babicom.
Epiziotomija
Epiziotomija predstavlja hirurški zahvat koji se koristi da bi se sprečilo nekontrolisano cepanje vagine i mekih porođajnih puteva. Radi se preventivno i po proceni babice i lekara koji porađaju ženu. Ne može se unapred isplanirati već se odluka o njoj donosi na licu mesta.
Nekada se radila rutinski, a danas se radi samo onda kada postoji evidentan rizik da će doći do spontanog pucanja međice, želi da se ubrza porođaj ili postoji drugi opravdan razlog za ovu intervenciju. Postoje situacije kada se pogrešno proceni da se žena može poroditi bez epiziotomije. U tim slučajevima, žena spontano puca da bi beba mogla da rodi, što je mnogo bolnije i neprijatnije iskustvo.
Asistirani porođaj
Ukoliko dođe do zastoja ploda u vagini neophodno je uraditi asistirani porođaj. Ovo je relativno redak slučaj, a nastaje u situacijama kada je porodilja više ne može da gura, iscrpljena je i dekoncentrisana da bi na pravi način komunicirala sa babicom i lekarom. Tokom asistiranog porođaja koriste se forceps ili vakum. Nakon porođaja na ovaj način stanje potrebno je intenzivno pratiti zdravstveno stanje bebe.
PRIRODNI POROĐAJ BLIZANACA
Polovina blizanaca (u SAD) na svet dolazi prirodnim putem, ali to ne znači da je porođaj isti kao kada se rađa samo jedna beba. Neka istraživanja govore da faza napinjanja obično duže traje kod blizanačke trudnoće u poređenju sa rađanjem jedne bebe. Drugi blizanac obično se rađa 10 do 30 minuta nakon prvog i većina majki tvrdi da je rađanje druge beba mnogo lakše. U zavisnosti od položaja bebe, ponekad je potrebno da lekar unutrašnjim pokretom „namesti“ bebu, što nije nimalo bezbolno, ili da koristi vakuum kako bi ubrzao porođaj. Zbog mogućnosti ovih intervencija, a u cilju smanjenja bolova, kod prirodnog rađanja blizanaca preporučuje se epidural.
ČUVANJE MATIČNIH ĆELIJA IZ PUPČANIKA
Rođenje bebe je jedinstvena prilika za čuvanje matičnih ćelija iz krvi pupčanika čime investirate u budućnost i zdravlje vaše bebe, ali cele porodice. Matične ćelije iz pupčanika se uzimaju svega 30 sekundi nakon porođaja, a procedura je kratka i bezbolna. Detaljnije o primeni i važnosti matičnih ćelija pogledajte OVDE.
